الکتروموتورها برای تأمین نیروی مورد نیاز صنایع مختلف از طریق تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی به کار می روند و به دو صورت دوار (Rotary) و خطی (Linear) تولید می شوند؛ امروزه الکتروموتور به دستگاهی همه کاره تبدیل شده و کاربرد الکتروموتور را می توان در زندگی روزمره نیز مشاهده کرد. اگر در مورد الکتروموتورها و اجزای آن آشنایی ندارید، پیشنهاد می کنیم ابتدا مقاله اجزای الکتروموتور را مطالعه فرمایید.
انواع الکتروموتور
به طور کلی انواع کاربرد الکتروموتور را می توان در 5 بخش دسته بندی کرد:
1) کاربردهای صنعتی
- کارخانجات و تولیدی ها
- پمپ و کمپرسورها
- فن ها و دمنده ها
- ابزارها و ماشین آلات
- رباتیک صنعتی
2) حمل و نقل
• خودروهای الکتریکی
• وسایل نقلیه هیبریدی
• هوافضا
3) کاربردهای خانگی
- لوازم خانگی
- سیستم های تهویه مطبوع
- ابزارهای برقی
- دستگاه های سرگرمی
4) انرژی های تجدید پذیر
- توربین های بادی
- ردیاب پنل های خورشیدی
- سیستم های ذخیره انرژی
5) کاربردهای پزشکی
- تصویر برداری پزشکی
- تجهیزات جراحی
- پروتز
البته این کاربردها شامل تمامی انواع الکتروموتورها، از کوچک ترین اندازه و توان گرفته تا الکتروموتورهای غول پیکر مخصوص کاربردهای سنگین صنعتی می شود. ما در این مقاله قصد داریم در خصوص انواع الکتروموتور تک فاز و سه فاز که بیشتر در کاربردهای صنعتی و خانگی استفاده می شوند، صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
موتور الکتریکی در چه وسایلی کاربرد دارد؟
موتورهای الکتریکی نقش مهمی در صنایع دارند و نیرو و گشتاور مورد نیاز طیف وسیعی از ماشین آلات و تجهیزات صنعتی را تأمین می کنند. برخی از رایج ترین کاربردهای الکتروموتور عبارتند از:
- کارخانجات و تولیدی ها: از الکتروموتورها در کارخانجات و کاربردهای تولیدی برای کارهایی مانند سیستم های تسمه نقاله، اتوماسیون خطوط مونتاژ و تجهیزات جابجایی مواد استفاده می شود.
- پمپ ها و کمپرسورها: یکی از مهم ترین کاربردهای موتور الکتریکی در پمپ ها و کمپرسورهای مورد استفاده در صنایعی مانند نفت و گاز، تصفیه آب، سیستم های HVAC و فرآوری مواد شیمیایی است.
- فن ها و دمنده های صنعتی: فن ها و دمنده های صنعتی به منظور تهویه، سرمایش و گردش هوا در صنایعی مانند معادن، کشاورزی و کارخانجات تولیدی به کار می روند؛ نیروی مورد نیاز این تجهیزات توسط الکتروموتورها تأمین می شود.
- ابزارهای صنعتی: تقریباً تمام ابزارها و ماشین آلات صنعتی از موتور الکتریکی استفاده می کنند. از جمله این تجهیزات می توان به دستگاه های تراش، فرز، آسیاب و مته های مورد استفاده در صنایع فلزکاری و نجاری اشاره نمود.
- رباتیک صنعتی: الکتروموتور یکی از اجزای ضروری در ربات های صنعتی است که بیشتر در اتوماسیون فرآیندهای تولیدی استفاده می شوند.
- توربین های بادی: یکی از مهم ترین کاربردهای الکتروموتور در توربین های بادی است که برای تبدیل انرژی باد به انرژی الکتریکی به کار می روند.
- پنل های خورشیدی: کاربرد الکتروموتور در سیستم های ردیاب خورشیدی به منظور تغییر جهت پنل ها به سمت خورشید است که حداکثر انرژی را از نور خورشید جذب کنند.
- تجهیزات پزشکی: یکی دیگر از کاربردهای الکتروموتور در تولید تجهیزات پزشکی است؛ به عنوان مثال دستگاه های تصویر برداری پزشکی مانند سی تی اسکن، MRI و ... برای حرکت تخت بیمار به درون دستگاه به موتورهای الکتریکی نیاز دارند.
حال که بیشتر با کاربرد الکتروموتور آشنا شدیم بد نیست نگاهی به انواع الکتروموتور انداخته و ویژگی ها و کاربردهای هر یک را جداگانه بررسی کنیم.
کاربرد الکتروموتور بر حسب نوع موتور
الکتروموتورها بر اساس پارامترهای مختلفی دسته بندی می شوند، اما پایه ای ترین حالت دسته بندی این محصولات بر اساس جریان ورودی آن ها است. بر این اساس انواع الکتروموتورها را می توان به سه فاز و تک فاز و همچنین AC و DC تقسیم بندی کرد.
اگرچه کاربرد الکتروموتور بر حسب نوع موتور تغییر چندانی نمی کند ولی می توان بررسی کرد که هریک از الکتروموتورها بیشتر در چه صنایع و کاربردهایی و یا برای چه نیازهایی به کار می رود.
کاربردهای الکتروموتور DC
الکتروموتورهای DC از جریان الکتریکی مستقیم استفاده می کنند و آن را به نیروی مکانیکی تبدیل می کنند؛ این موتورها به دلیل سادگی ساختار و کنترل پذیری بالا در کاربردهای مختلفی استفاده می شوند؛ به طور کلی کاربردهای الکتروموتور DC را می توان در صنایع زیر یافت:
- نوار نقاله
- جرثقیل
- بالابر
- پمپ و کمپرسور
- ماشین آلات نساجی
- ماشین آلات چاپ و بسته بندی
- اتوماسیون و رباتیک صنعتی
یکی دیگر از ویژگی های کلیدی الکتروموتورهای DC توانایی تولید گشتاور بالا در سرعت های پایین است که در کاربردهایی مانند لوکوموتیوها بسیار کاربردی است.
کاربردهای الکتروموتور AC
موتورهای الکتریکی AC به دلیل استفاده از جریان متناوب (برق شهری یا سه فاز) بیشتر در محیط های مسکونی و صنعتی استفاده می شوند. از این الکتروموتورها به صورت گسترده ای در صنایع و کاربردهای مختلف استفاده می شود که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- خطوط مونتاژ
- سیستم نوار نقاله
- ماشین های بسته بندی
- سیستم های تهویه مطبوع
- صنایع کشاورزی
- جرثقیل و بالابرها
- صنایع نفت و گاز
- پمپ و کمپرسورها
- توربین های بادی و آبی
کاربردهای الکتروموتور تکفاز
رایج ترین الکتروموتور جریان متناوب، موتور تکفاز است که معمولاً در کاربردهایی که نیاز به گشتاور پایین تا متوسط دارند استفاده می شود. از جمله کاربردهای الکتروموتور تکفاز می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- لوازم خانگی مانند ماشین لباسشویی، سیستم تهویه، یخچال ها و ...
- ماشین آلات صنعتی در مقیاس کوچک مانند آسیاب ها، پرس، اره نواری، پمپ، تسمه نقاله
- سیستم های HVAC، تهویه مطبوع، کمپرسور، فن کندانسور، سیستم های گرمایش
- و ...
کاربردهای الکتروموتور سه فاز
موتورهای سه فاز به دلیل توان و گشتاور بالاتر نسبت به موتورهای تکفاز، در کاربردهای سنگین تر و کاملاً صنعتی استفاده می شوند. از الکتروموتور سه فاز در طیف وسیعی از صنایع استفاده می شود. از جمله کاربردهای الکتروموتور سه فاز می توان موارد زیر را نام برد.
- پمپ و کمپرسور: موتورهای سه فاز در پمپ ها و کمپرسورهای صنعتی برای مصارف مختلفی از جمله تأمین آب، سیستم های آبیاری، پالایشگاه های نفت و ... استفاده می شوند.
- نوار نقاله و تجهیزات جابجایی مواد: از الکتروموتورهای سه فاز در سیستم های نوار نقاله و جابجایی مواد مانند جرثقیل ها، بالابرها و پله برقی ها استفاده می شود.
- ماشین آلات صنعتی: از جمله کاربردهای الکتروموتور سه فاز می توان به ماشین آلات صنعتی مانند ماشین های CNC اشاره نمود.
- فن و دمنده ها: کاربرد الکتروموتور سه فاز در فن و دمنده ها برای سیستم های تهویه، برج های خنک کننده و ... استفاده می شود.
- ژنراتورها: از الکتروموتورهای سه فاز به عنوان ژنراتور در سیستم های انرژی مانند توربین های بادی یا نیروگاه های برق آبی استفاده می شود.
- تهویه مطبوع و تبرید: از موتورهای سه فاز در سیستم های تهویه مطبوع، چیلرها و واحدهای تبرید در مقیاس بزرگ استفاده می شود.
- آسانسور: یکی دیگر از کاربردهای الکتروموتور سه فاز، به عنوان موتور آسانسور و بالابرهایی است که ظرفیت بالابری زیادی نیاز دارند؛ به عنوان مثال آسانسور برج ها. برای اطلاعات بیشتر در خصوص موتور آسانسور مقاله بهترین موتور گیربکس آسانسور را مطالعه فرمایید.
- تصفیه آب: پمپاژ آب، فیلتر کردن، مخلوط کردن مواد شیمیایی و راه اندازی تجهیزات مختلف در تصفیه خانه ها، از دیگر کاربردهای الکتروموتور سه فاز است.
نتیجه گیری
الکتروموتورها در انواع بسیار گوناگونی تولید می شوند و انتخاب الکتروموتور متناسب با نیاز هر کاربرد، باید بر اساس پارامترهای مختلفی بررسی شود. پیشنهاد می کنیم پیش از اینکه کاربرد الکتروموتور را برای عملیات یا کاربرد مد نظر خود بررسی کنید، ابتدا نیازهای خود را به دقت سنجیده و سپس الکتروموتورهای مختلف را بررسی کنید. همچنین در بیشتر کاربردها، علاوه بر موتور نیاز گیربکس هم دارید که انتخاب آن ها، امری تخصصی است. البته برخی از موتورها توسط شرکت سازنده به همراه گیربکس ارائه می شوند که در مقاله الکتروموتور گیربکس دار به طور کامل درباره آن ها توضیح داده ایم.
انتخاب الکتروموتور مناسب کمی سخت و پیچیده به نظر می رسد، اما شما می توانید با کارشناسان کالا صنعتی تماس گرفته و از مشاوره تخصصی رایگان در تمامی مراحل انتخاب، خرید، نصب، راه اندازی، تعمیر و نگهداری انواع الکتروموتور بهره مند شوید؛ با ما در ارتباط باشید.
الکتروموتورها برای تأمین نیروی مورد نیاز صنایع مختلف از طریق تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی به کار می روند و به دو صورت دوار (Rotary) و خطی (Linear) تولید می شوند.
- لوازم خانگی
- سیستم های تهویه مطبوع
- ابزارهای برقی
- دستگاه های سرگرمی