داشتن یک برنامه و نقشه برای نگهداری دوره ای الکتروموتور که با دقت بررسی و طراحی شده باشد، عملکرد مطمئن و عمر مفید طولانی موتورها را تضمین می نماید. نه تنها الکتروموتور، بلکه تقریباً تمامی تجهیزات الکتریکی نیاز به بازرسی و تعمیر و نگهداری برنامه ریزی شده دارند. بازرسی ها و نگهداری دوره ای از الکتروموتور، با شناسایی مشکلات احتمالی و پیش بینی آن ها از آسیب دیدگی جدی موتورها و سایر ماشین آلات مرتبط با آن ها جلوگیری می کنند.
به طور کلی اقدامات و روش های تعمیر و نگهداری از الکتروموتور شامل سه بخش می شود:
- اقدامات پیشگیرانه در نگهداری موتور
- اقدامات پیش بینی کننده در نگهداری الکتروموتور
- تعمیرات موتور پس از خرابی
در این مقاله به معرفی روش های پیشگیرانه پرداخته و نکات مفیدی را در خصوص تعمیر و نگهداری موتورها بیان می کنیم. فراموش نکنید که اگر نگهداری از الکتروموتور به طرز مناسبی انجام گیرد، از آسیب های احتمالی الکتروموتور جلوگیری نموده و عمر مفید آن را تا حد زیادی افزایش می دهد. همچنین در مقاله عیب یابی الکتروموتور تکفاز و سه فاز مطالب مهمی در زمینه اقدامات پیش بینی کننده در نگهداری الکتروموتور ارائه شده است و مطالعه آن را به شما پیشنهاد می کنیم.
قیمت الکتروموتور کالا صنعتی را مشاهده و مقایسه کنید
اقدامات پیشگیرانه نگهداری از الکتروموتور
اقدامات پیشگیرانه نگهداری از الکتروموتور از مشکلات احتمالی که ممکن است برای موتور در حین کار پیش بیاید جلوگیری می کند. این اقدامات باید در قالب یک برنامه منظم و سیستماتیک اجرا شوند. مواردی که در این روش نگهداری از الکتروموتور باید بررسی شود عبارتند از:
برنامه ریزی
اگر از چندین الکتروموتور استفاده می کنید، ابتدا برای هریک از آن ها یک شماره شناسه مشخص در نظر بگیرید تا سوابق تعمیر و نگهداری هر یک را به صورت دقیق و مجزا بتوانید بررسی کنید. الکتروموتورهای مختلف، نیاز به اقدامات متفاوتی دارند؛ به عنوان مثال یکی از اقدامات الکتروموتور سه فاز بررسی سربندی و تغییر آن با توجه به نیاز کاربرد دارد اما در الکتروموتور تک فاز نیازی به تغییر سربندی موتور نیست.
برای این منظور می توانید برای هر موتور یک دفترچه بازرسی (Logbook) آماده کنید و شماره شناسه موتور، نوع موتور و مشخصات فنی اصلی، تاریخ بازرسی و شرح اقدامات انجام گرفته را در آن ثبت کنید. برای تهیه دفترچه بازرسی می توانید از طریق لینک زیر، چک لیست تعمیر و نگهداری الکتروموتور را دانلود نموده و با ثبت تعمیرات و اقدامات نگهداری از الکتروموتور، از خرابی آن جلوگیری نمایید.
تهویه الکتروموتور
اگر محیط کاری الکتروموتور تهویه مناسبی نداشته باشد، دمای کاری موتور افزایش یافته و به عایق ها و گریس یاتاقان ها آسیب می رساند. همچنین گرد و غبار و آلودگی های محیطی ممکن است فن و شیارهای پوسته موتور را پوشانده و از تهویه هوا جلوگیری می کنند. بهتر است به صورت دوره ای و منظم فن و شیارهای پوسته موتور را بادگیری کرده و تمیز نمایید؛ همچنین اگر دمای محیط کار الکتروموتور بسیار بالا است، بهتر است از اکسترنال فن استفاده نمایید. برای آشنایی بیشتر با اکسترنال فن، مقاله آشنایی با فن اکسترنال (فن خنک کن) الکتروموتور و کاربردهای آن را مطالعه فرمایید.
رطوبت
موتورهایی که درجه حفاظتی بالا مانند IP55 دارند از نوع پوسته بسته هستند ولی با این حال امکان ورود رطوبت محیط به درون آن ها وجود داشته و پس از مدتی، متراکم شده و به سیم پیچی موتور و بلبرینگ و یاتاقان ها می رسند. بنابراین، برای نگهداری از الکتروموتور پوسته بسته، باید دمای موتور حتی در حالت خاموش نیز بیشتر از دمای محیط باشد.
البته می توانید با برداشتن دریچه های تخلیه، رطوبت متراکم شده در موتور را خارج کنید ولی این نکته را در نظر داشته باشید که با برداشتن دریچه تخلیه، درجه حفاظتی موتور از IP55 به IP44 تغییر می یابد.
اتصالات سست
تمامی اتصالات الکتریکی باید محکم و تحت گشتاور توصیه شده بسته شوند. اتصالات فیوزها، استارت ها، تجهیزات حفاظتی و کلید های مدار باید به صورت منظم بازرسی شوند. تمامی اتصالات الکتریکی را طبق دستورالعمل سازنده با استفاده از آچار گشتاور کالیبره شده محکم نموده و با استفاده از دماسنج های مادون قرمز، دمای آن ها را بررسی نمایید؛ اگر دستگاهی بیش از حد داغ می شود باید جایگزین شود.
برخی از آزمایشاتی که باید در این مرحله انجام دهید عبارتند از:
- آزمایش عایق بندی روی تمامی کابل های ورودی و خروجی
- آزمایش مقاومت عایق تمامی کنتاکتورها
- آزمایش فاز به زمین
- آزمایش فاز به فاز
- اندازه گیری مقاومت فیوز
- آزمایش مقاومت تماس با استفاده از روش افت ولتاژ DC چهارسیم
عدم تعادل ولتاژ و جریان ورودی
عدم تعادل ولتاژ و جریان ورودی یکی از نگران کننده ترین مشکلات احتمالی موتورها است و باید به صورت مستمر بررسی شوند تا آسیبی به موتور وارد نشود. عدم تعادل ولتاژ زمانی رخ می دهد که ولتاژ هریک از فازهای سه فاز با یکدیگر متفاوت باشند. عدم تعادل ولتاژ منجر به نابرابر جریان ورودی نیز می شود و مشکلاتی از قبیل لرزش، ضربان گشتاور، داغ شدن یکی یا چند سیم پیچ و در نهایت کاهش راندمان و عمر مفید موتور می شود. نمونه ای از عدم تعادل ولتاژ و نحوه محاسبه آن را در تصویر زیر می بینید.
کمبود ولتاژ یا اضافه ولتاژ
کمبود ولتاژ یا اضافه ولتاژ باعث ساییدگی عایق استاتور می شود؛ در ولتاژهای پایین، موتور با راندمانی کمتر از بار کامل کار می کند و در نتیجه داغ شده، لرزش بیشتری دارد، گشتاور کمتری تولید می کند و در نهایت طول عمر کوتاه تری نیز دارد.
الکتروموتورهای القایی معمولاً توانایی تحمل اضافه ولتاژ را دارند اما اگر اضافه ولتاژ بیش از حد شدید باشد، ممکن است باعث اتصال کوتاه چرخشی بین سیم پیچ ها، فاز به فاز یا فاز به زمین شود. موارد گفته شده در نتیجه اتصال کوتاه بین فازها یا بین فاز و قاب موتور اتفاق می افتد. این موضوع به خصوص در الکتروموتور ضد انفجار بسیار حائز اهمیت است.
بلبرینگ ها
یاتاقان ها یا بلبرینگ ها، از جمله اعضای الکتروموتورها هستند که در معرض بیشترین خطر برای سایش قرار دارند. امروزه با پیشرفت سازندگان و افزایش راندمان الکتروموتورها، دیگر اتصال کوتاه و دمای بیش از حد موتور رایج ترین خطاها نیستند، بلکه صدای ناشی از یاتاقان ها و آسیب دیدگی بلبرینگ ها، بیشترین سهم از آسیب ها و اشکالات الکتروموتور را دارند. بنابراین هنگام در نظر گرفتن اقدامات پیشگیرانه نگهداری دوره ای از الکتروموتور، تعویض و تعمیر و نگهداری یاتاقان ها واقعاً فاکتورهای مهمی هستند.
برخی از یاتاقان ها تحت عنوان یاتاقان های روغن کاری شده یا یاتاقان های بدون تعمیر در بازار عرضه می شوند. با این حال، این اصطلاحات گمراه کننده هستند و به این معنا نیست که این یاتاقان ها به هیچ تعمیر یا نگهداری خاصی نیاز ندارند. این یاتاقان ها در نهایت باید تعویض شوند ولی مدت آن بستگی به طول عمر یاتاقان یا طول عمر گریس دارد. به طور کلی طول عمر بلبرینگ ها بین 16000 تا 40000 ساعت یا بیشتر متغیر است. طول عمر گریس نیز در شرایط کارکرد معمول، حداقل 40000 ساعت است.
به طور معمول و در شرایط استاندارد بلبرینگ ها تنها یکبار نیاز به روغن کاری دارند اما در شرایط محیطی سخت و نامساعد، بلبرینگ ها نیاز به روغن کاری مکرر دارند. تنها تعداد کمی از بلبرینگ ها به طول عمر مطلوب خود می رسند و مابقی آن ها در اثر تعمیر و نگهداری نادرست باید زودتر از موعد تعویض شوند. دلایل اصلی خرابی زودرس بلبرینگ عبارتند از:
- نصب اشتباه موتور
- آلودگی
- جابجایی نادرست موتور
- نگهداری نامناسب
- روان کننده نامناسب یا عدم روغنکاری
برای تمیزکاری بلبرینگ ها باید از برس های نرم یا پارچه نخی تمیز استفاده کنید. جعبه ترمینال نصب شده بر روی موتورهای دارای درجه حفاظتی IP55 نیز باید تمیز شوند. پایانه های آن باید عاری از هرگونه اکسیداسیون و در شرایط ایده آل، عاری از هرگونه گرد و غباری باشند.
چک لیست نگهداری دوره ای از الکتروموتور
برای راحتی بیشتر شما عزیزان تمامی اقداماتی که باید برای تعمیر و نگهداری پیشگیرانه الکتروموتورها انجام دهید، در قالب یک چک لیست آماده شده و می توانید برای هریک از الکتروموتورهای خود یک نسخه پرینت گرفته و به ترتیب موارد مختلف آن را بازرسی نمایید. حتماً پس از بازرسی هر قسمت، اقدامات صورت گرفته را در Logbook الکتروموتور بنویسید. ثبت این موارد برای اقدامات پیش بینی کننده در نگهداری دوره ای الکتروموتورها بسیار ضروری و کمک کننده است. برای دانلود چک لیست مربوطه روی لینک زیر کلیک کنید.
نتیجه گیری
متأسفانه اکثر افرادی که از طریق وبسایت کالا صنعتی با کارشناسان ما در خصوص خرابی الکتروموتورها تماس می گیرند، گمان می کنند که این دستگاه ها نیاز به هیچ تعمیر و نگهداری خاصی ندارند و به اصطلاح خود این افراد "فقط باید به برق وصل شود و تمام!"؛ اما الکتروموتورها نیز مانند همه تجهیزات الکتریکی باید به صورت دوره ای و منظم بررسی شوند و اقدامات لازم برای نگهداری آن ها انجام گیرد. در این مقاله بخش کوچکی از اقدامات لازم برای نگهداری دوره ای از الکتروموتور را بیان کردیم، اما برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان در این زمینه، می توانید با کارشناسان کالا صنعتی در ارتباط باشید.
