درایوهای پرتو صنعت یکی از محبوبترین گزینهها برای کنترل سرعت موتورهای الکتریکی هستند که در دو مدل اصلی VX و EX عرضه میشوند. هر یک از این مدلها ویژگیهای منحصربهفردی دارند که آنها را برای کاربردهای مختلف صنعتی مناسب میکند. در این مقاله، به بررسی کامل آموزش تنظیم درایو پرتو صنعت در دو سری VX و EX خواهیم پرداخت.
آموزش تنظیم درایو پرتو صنعت VX
درایو سری VX از شرکت پرتو صنعت، بهعنوان یکی از پیشرفتهترین تجهیزات کنترل سرعت موتورهای الکتریکی، امکانات گستردهای در صنعت دارد. اینورترها با پارامترهایی مانند فرکانس، ولتاژ و جریان سرعت و عملکرد موتور را کنترل میکنند. فرکانس تعیینکننده سرعت چرخش موتور است، ولتاژ میزان انرژی انتقالی را نشان میدهد و جریان مقدار برق ورودی به موتور را مشخص میکند. تنظیم دقیق این پارامترها باعث بهینهسازی سرعت، قدرت و کارایی موتور میشود.

کیپد درایو پرتو صنعت VX
درایوهای سری VX از شرکت پرتو صنعت، بهعنوان یکی از پیشرفتهترین تجهیزات کنترل سرعت موتورهای الکتریکی، مجهز به کیپدهای جداشونده هستند که امکان نصب آسان روی درب تابلو برق را فراهم میکنند. پیش از انجام تنظیمات درایو پرتو صنعت VX، آشنایی با کیپد VX و عملکرد کلیدهای آن ضروری است. در ادامه، کاربرد هریک از این کلیدها را بررسی میکنیم:
- PGM/ESC (کلید برنامهریزی): ورود و خروج از منوی برنامهریزی نرمافزاری درایو
- DATA/ENT: تأیید اطلاعات واردشده و انتقال به پارامتر بعدی در منو.
- کلید افزایش (+): تغییر مقدار پارامترها، حرکت به بالا در منوها و افزایش سرعت موتور (در حالت تنظیم پیشفرض کارخانه).
- کلید کاهش (-): کاهش مقدار پارامترها، حرکت به پایین در منوها و کاهش سرعت موتور (در حالت تنظیم پیشفرض کارخانه).
- SHIFT: جابهجایی نشانگر هنگام مقداردهی به یک پارامتر خاص.
- START: روشن کردن درایو و راهاندازی موتور.
- STOP/RST: توقف درایو و پاک کردن سابقه خطاهای دستگاه.جهت اگاهی و مطالعه بیشتر درمورد خطاهای اینورتر پرتو صنعت به مقاله معرفی خطاها و روش رفع خطاهای اینورتر پرتو صنعت مراجعه کنید.
- QUICK/JOG: عملکرد این کلید وابسته به پارامتر P7.03 است و میتواند برای فعالسازی موقت (حالت جاگ)، تغییر جهت چرخش موتور یا حذف حافظه سرعت استفاده شود.
ترکیب کلیدها و عملکرد ویژه
- DATA/ENT + QUICK/JOG: هنگام توقف، نقش شیفت به سمت چپ را ایفا میکند. در هنگام استارت، ابتدا باید DATA/ENT و سپس QUICK/JOG را فشار دهید.
- START + STOP/RST: موتور را از کنترل درایو خارج کرده و باعث توقف آزاد (بدون کاهش تدریجی سرعت) میشود، که منجر به توقف با اینرسی بار خواهد شد.

تنظیم محل استارت و توقف اینورتر در درایو پرتو صنعت VX
برای کنترل فرآیند استارت و استاپ اینورتر، پارامتر P0.01 بهعنوان کانال دریافت فرمان تعیین میشود. این پارامتر سه مقدار مختلف دارد که روش کنترل درایو را مشخص میکنند:
- استارت و استاپ از طریق پنل دستگاه: در این حالت، کلیدهای کیپد اینورتر بهعنوان منبع اصلی فرمان استفاده میشوند. (تنظیم پیشفرض کارخانه)
- استارت و استاپ از طریق ترمینالهای ورودی: دستورات روشن و خاموش کردن درایو از طریق ورودیهای دیجیتال (ترمینالها) ارسال میشود.
- استارت و استاپ از طریق خط سریال مدباس: اینورتر از پروتکل ارتباطی مدباس (Modbus) برای دریافت فرمانهای استارت و استاپ استفاده میکند. در این وضعیت، LED مخصوص روی پنل دستگاه روشن خواهد شد.
تعیین محل تنظیم فرکانس در درایو پرتو صنعت VX
پارامتر P0.03 بهعنوان کانال مرجع فرکانس تعیین میکند که فرکانس اینورتر از چه طریقی تنظیم شود. دو گزینه برای این تنظیم وجود دارد:
- تنظیم از طریق کیپد دستگاه: در این حالت، فرکانس مستقیماً از طریق کلیدهای کیپد اینورتر تعیین میشود. (تنظیم پیشفرض کارخانه)
- تنظیم از طریق ورودی آنالوگ AI1: در این روش، مقدار فرکانس از طریق سیگنال آنالوگ ورودی (AI1) دریافت و تنظیم میشود.
تنظیم زمان شتاب افزاینده و کاهنده در درایو پرتو صنعت VX
برای تعیین مدت زمان رسیدن موتور از حالت توقف به سرعت بیشینه و بالعکس، دو پارامتر کلیدی وجود دارند که بر نحوه تغییر سرعت تأثیر میگذارند:
- زمان شتاب افزاینده (P0.11): این پارامتر مدت زمان افزایش سرعت موتور از حالت سکون تا فرکانس بیشینه خروجی را تعیین میکند. مقدار پیشفرض کارخانه 10 ثانیه بوده اما در بازه 0 تا 3600 ثانیه قابل تنظیم است.
- زمان شتاب کاهنده (P0.12): این پارامتر مدت زمان کاهش سرعت موتور از فرکانس بیشینه تا توقف کامل را مشخص میکند. مقدار پیشفرض آن نیز 10 ثانیه است اما بین 0 تا 3600 ثانیه قابل تغییر میباشد.

تنظیم جهت چرخش موتور در درایو پرتو صنعت VX
جهت چرخش موتور در درایو پرتو صنعت VX از طریق پارامتر P0.13 تنظیم میشود. این پارامتر دو مقدار دارد که تعیینکننده جهت دوران موتور هستند:
- راستگرد: در این حالت، موتور در جهت ساعتگرد (Clockwise - CW) میچرخد. (تنظیم پیشفرض کارخانه)
- چپگرد: در این تنظیم، موتور در جهت پادساعتگرد (Counter Clockwise - CCW) حرکت میکند.

بازگرداندن تنظیمات درایو پرتو صنعت VX به مقادیر اولیه کارخانه
برای بازیابی تنظیمات کارخانه و پاکسازی سوابق خطاها در درایو پرتو صنعت VX، از پارامتر P0.18 استفاده میشود. این پارامتر دارای سه مقدار زیر است:
- غیرفعال: در این حالت، تنظیمات فعلی بدون تغییر باقی میمانند. (تنظیم پیشفرض کارخانه)
- بازیابی تنظیمات کارخانه: تمامی پارامترهای درایو به مقادیر اولیه کارخانه بازگردانده میشوند.
- پاک کردن سوابق خطاها: تمامی خطاهای ثبتشده در سیستم حذف میشوند اما تنظیمات دستگاه تغییری نمیکنند.
پارامترهای تنظیم موتور در درایو پرتو صنعت VX
برای اطمینان از عملکرد بهینه موتور، لازم است پارامترهای مربوط به فرکانس، سرعت، ولتاژ و جریان نامی موتور بهدرستی تنظیم شوند. در ادامه، این پارامترها بررسی شدهاند:
- فرکانس نامی موتور (P02.02): این پارامتر بیشینه فرکانس عملیاتی موتور را مشخص میکند و مقدار آن بین 0.01 هرتز تا بیشینه فرکانس خروجی درایو قابل تنظیم است. مقدار پیشفرض آن 50 هرتز میباشد.
- سرعت نامی موتور (P02.03): تعیینکننده سرعت استاندارد موتور بوده و در بازه 1 تا 36000 دور بر دقیقه قابل مقداردهی است. مقدار پیشفرض کارخانه 1460 دور بر دقیقه است.
- ولتاژ نامی موتور (P02.04): مقدار ولتاژ عملیاتی موتور را تعیین میکند و در محدوده 0 تا 3000 ولت قابل تنظیم است. مقدار اولیه این پارامتر 380 ولت میباشد.
- جریان نامی موتور (P02.05): مقدار جریان نامی موتور باید بر اساس اطلاعات درجشده روی پلاک موتور تنظیم شود تا عملکرد بهینه و ایمن تضمین گردد.

آموزش تنظیم درایو پرتو صنعت EX
درایو سری EX از شرکت پرتو صنعت یکی از پیشرفتهترین تجهیزات کنترل سرعت موتورهای الکتریکی است که در صنایع مختلف کاربرد دارد. اینورترهای سری EX با پارامترهایی مانند فرکانس، ولتاژ و جریان، عملکرد موتور را تنظیم میکنند.
فرکانس سرعت چرخش موتور را تعیین میکند، ولتاژ میزان انرژی انتقالی به موتور را مشخص کرده و جریان مقدار برق ورودی به موتور را کنترل میکند. تنظیم دقیق این پارامترها موجب بهینهسازی سرعت، قدرت و بهرهوری موتور شده و در افزایش عمر مفید تجهیزات نقش مهمی ایفا میکند.
آشنایی با کلیدهای کیپد برای تنظیم درایو پرتو صنعت EX
کیپد درایو پرتو صنعت EX یکی از مهمترین اجزای کنترل دستگاه است که به تکنسینها امکان میدهد پارامترهای مختلف را بهدقت تنظیم و بهینهسازی کنند. در ادامه، عملکرد هریک از کلیدهای این کیپد شرح داده شده است:
- PGM/ESC (کلید برنامهریزی): ورود یا خروج از منوی تنظیمات نرمافزاری درایو.
- DATA/ENT: تأیید اطلاعات واردشده و انتقال به پارامتر بعدی در منو.
- کلید افزایش (+): حرکت به سمت بالا در منوها و افزایش مقدار پارامترها. (پیشفرض کارخانه: تنظیم بهعنوان شاسی افزایش سرعت روی پنل)
- کلید کاهش (-): حرکت به سمت پایین در منوها و کاهش مقدار پارامترها. (پیشفرض کارخانه: تنظیم بهعنوان شاسی کاهش سرعت روی پنل)
- SHIFT: تغییر مکان نشانگر هنگام مقداردهی به یک پارامتر خاص.
- START: راهاندازی درایو و استارت موتور.
- STOP/RST: توقف درایو و پاک کردن سوابق خطاهای دستگاه.
- QUICK/JOG: عملکرد این کلید وابسته به پارامتر P7.03 بوده و میتواند برای موارد زیر تنظیم شود:
- فعالسازی موقت (حالت جاگ)
- تغییر جهت چرخش موتور (چپگرد یا راستگرد)
- حذف حافظه سرعت ذخیرهشده توسط کلیدهای افزایش/کاهش سرعت
ترکیب کلیدها و عملکرد ویژه:
- DATA/ENT + QUICK/JOG: در حالت استاپ، این ترکیب باعث انتقال نشانگر به سمت چپ میشود. هنگام استارت، ابتدا باید DATA/ENT و سپس QUICK/JOG را فشار دهید.
- START + STOP/RST: با فشار همزمان این دو کلید، اینورتر بدون رمپ استاپ شده و بار آزاد میشود.
انتخاب محل راهاندازی و توقف درایو پرتو صنعت EX (P0.01)
برای تعیین نحوه دریافت فرمان راهاندازی و توقف در درایو پرتو صنعت EX، پارامتر P0.01 مورد استفاده قرار میگیرد. این پارامتر سه گزینه دارد که مشخص میکنند فرمان استارت و استاپ از کدام منبع دریافت شود:
- استارت از پنل دستگاه: در این حالت، راهاندازی و توقف درایو از طریق کیپد روی دستگاه انجام میشود. (پیشفرض کارخانه)
- استارت از طریق ترمینال ورودی: فرمانهای استارت و استاپ از طریق ترمینالهای دیجیتال ورودی به درایو ارسال میشوند.
- استارت از طریق خط سریال مدباس: در این وضعیت، دستورات روشن و خاموش کردن درایو از طریق پروتکل ارتباطی مدباس (Modbus) ارسال میشود. در این حالت، LED مربوطه روی پنل دستگاه روشن خواهد شد.
انتخاب محل تنظیم فرکانس در درایو پرتو صنعت EX (P0.07)
برای تعیین منبع دریافت مقدار فرکانس در درایو پرتو صنعت EX، از پارامتر P0.07 استفاده میشود. این پارامتر مشخص میکند که فرکانس کاری درایو از چه منبعی دریافت و تنظیم شود:
- کیپد دستگاه: در این حالت، فرکانس مستقیماً از طریق کلیدهای کیپد تنظیم میشود. (پیشفرض کارخانه)
- ورودی آنالوگ AI1: مقدار فرکانس از طریق سیگنال آنالوگ ورودی AI1 دریافت و تنظیم خواهد شد.
- ورودی آنالوگ AI2: مقدار فرکانس از طریق سیگنال آنالوگ ورودی AI2 کنترل میشود.
تنظیم مقدار رفرنس فرکانس کیپد (P0.06)
اگر تنظیم فرکانس درایو از طریق کیپد دستگاه انجام شود، پارامتر P0.06 مقدار فرکانس خروجی درایو را تعیین میکند.
- این مقدار میتواند بین 0 تا بیشینه فرکانس کاری درایو (P0.04) تنظیم شود.
- مقدار پیشفرض کارخانه 50 هرتز است.

تنظیم محدوده فرکانس کاری در درایو پرتو صنعت EX
برای کنترل دقیق عملکرد موتور، تنظیم محدوده فرکانس خروجی درایو اهمیت بالایی دارد. این محدوده با سه پارامتر P0.03، P0.04 و P0.05 قابل تنظیم است که به شرح زیر میباشند:
- بیشینه فرکانس (P0.03): این پارامتر حداکثر مقدار فرکانس خروجی درایو را تعیین میکند. مقدار آن باید بین حد بالای فرکانس خروجی (P0.04) و 400 هرتز تنظیم شود. مقدار پیشفرض کارخانه 50 هرتز است.
- حد بالای فرکانس (P0.04): این پارامتر حداکثر مقدار فرکانس کاری درایو را مشخص کرده و مقدار آن باید بین حد پایین فرکانس (P0.05) و بیشینه فرکانس (P0.03) قرار گیرد. مقدار پیشفرض آن 50 هرتز میباشد.
- حد پایین فرکانس (P0.05): این پارامتر حداقل مقدار فرکانس عملیاتی درایو را تعیین میکند و مقدار آن باید بین 0 هرتز تا حد بالای فرکانس (P0.04) باشد. مقدار پیشفرض کارخانه 0 هرتز است.

تنظیم زمان شتابگیری و کاهش سرعت در درایو پرتو صنعت EX
برای کنترل میزان افزایش و کاهش سرعت موتور در درایو پرتو صنعت EX، دو پارامتر مهم P0.11 و P0.12 تعیین میشوند. این پارامترها تأثیر مستقیمی بر نحوه عملکرد نرم و جلوگیری از تنشهای مکانیکی و الکتریکی دارند.
- زمان شتاب افزایشی (P0.11): این پارامتر مدت زمان مورد نیاز برای افزایش سرعت موتور از 0 هرتز تا مقدار بیشینه فرکانس خروجی (P0.04) را مشخص میکند. مقدار آن بین 0.1 تا 3600 ثانیه قابل تنظیم است.
- زمان شتاب کاهشی (P0.12): این پارامتر مدت زمان کاهش سرعت موتور از بیشینه فرکانس تا توقف کامل را تعیین میکند. مقدار آن نیز در بازه 0.1 تا 3600 ثانیه قابل تنظیم میباشد.
تنظیم جهت چرخش موتور در درایو پرتو صنعت EX (P0.13)
پارامتر P0.13 در درایو پرتو صنعت EX برای تعیین جهت چرخش موتور مورد استفاده قرار میگیرد. این پارامتر دارای دو مقدار است که جهت چرخش موتور را مشخص میکند:
- راستگرد: در این حالت، موتور در جهت ساعتگرد (Clockwise - CW) میچرخد. (پیشفرض کارخانه)
- چپگرد: در این حالت، موتور در جهت پادساعتگرد (Counter Clockwise - CCW) حرکت میکند.
تنظیم پارامترهای موتور در درایو پرتو صنعت EX
برای عملکرد بهینه موتور در درایو پرتو صنعت EX، تنظیم صحیح پارامترهای مربوط به توان، فرکانس، سرعت، ولتاژ و جریان نامی ضروری است. این پارامترها عبارتاند از:
- توان نامی موتور (P2.01): بیانگر حداکثر توان قابلتحمل موتور در شرایط کاری استاندارد است. مقدار آن بین 0.4 تا 3000 کیلووات قابل تنظیم میباشد.
- فرکانس نامی موتور (P2.02): بیشینه فرکانس عملیاتی موتور را مشخص میکند و مقدار آن در بازه 10 هرتز تا بیشینه فرکانس خروجی درایو تنظیم میشود. مقدار پیشفرض آن 0 هرتز است.
- سرعت نامی موتور (P2.03): تعیینکننده سرعت استاندارد موتور بوده و مقدار آن بین 0 تا 36000 دور بر دقیقه متغیر است.
- ولتاژ نامی موتور (P2.04): میزان ولتاژ عملیاتی موتور را مشخص میکند و مقدار آن بین 0 تا 800 ولت قابل تنظیم است.
- جریان نامی موتور (P2.05): مقدار جریان نامی موتور باید مطابق اطلاعات درجشده روی پلاک موتور تنظیم شود. دامنه مقداردهی آن بین 0.8 تا 6000 آمپر است.
بازگرداندن مقادیر پارامترها به تنظیمات کارخانه در درایو پرتو صنعت EX (P0.17)
برای بازیابی تنظیمات کارخانه و حذف سوابق خطاها در درایو پرتو صنعت EX، از پارامتر P0.17 استفاده میشود. این پارامتر شامل دو گزینه اصلی است:
- بازگردانی تنظیمات به مقادیر اولیه کارخانه: تمامی پارامترها، بهجز پارامترهای گروه P2، به مقادیر پیشفرض کارخانه بازمیگردند. پارامترهای مربوط به تنظیمات موتور (P2.01 تا P2.05) بدون تغییر باقی میمانند.
- پاک کردن سوابق خطاها: تمامی رکوردهای مربوط به خطاها از حافظه دستگاه حذف میشوند. این گزینه تأثیری بر مقدار سایر پارامترها ندارد.
نتیجه گیری
درایوهای پرتو صنعت در دو مدل VX و EX عرضه میشوند که هرکدام قابلیتها و تنظیمات منحصربهفردی برای کنترل سرعت و بهینهسازی عملکرد موتورهای الکتریکی دارند. در این مقاله، با نحوه تنظیم پارامترهای کلیدی اینورترهای VX و EX آشنا شدیم تا کاربران بتوانند با استفاده صحیح از این تجهیزات، بهرهوری سیستمهای خود را افزایش دهند، مصرف انرژی را کاهش دهند و عمر مفید موتور را به حداکثر برسانند.
انتخاب صحیح تنظیمات متناسب با نیازهای صنعتی، عملکرد بهینهتری را تضمین کرده و باعث افزایش کارایی درایو و کاهش هزینههای عملیاتی خواهد شد.
-
هر دو سری برای کنترل سرعت موتورهای الکتریکی طراحی شدهاند، اما سری VX تمرکز بیشتری بر امکانات کنترلی پیشرفته با کیپد جداشونده دارد، در حالی که سری EX علاوه بر دقت بالا، برای محیطهای صنعتی سنگین مناسبتر است.
-
با تنظیم پارامتر P0.18 روی مقدار ۱، تمام تنظیمات به حالت کارخانه بازمیگردند. در صورتی که مقدار ۲ انتخاب شود، تنها سوابق خطا پاک میشوند بدون بازگشت سایر پارامترها.
-
از پارامتر P0.01 استفاده میشود که میتواند بین سه حالت کنترل از طریق کیپد، ترمینال دیجیتال یا پروتکل مدباس تنظیم شود.