وقتی یک نفر به سایت شما(فروشگاه آنلاین) مراجعه می کند و سپس ثبت سفارش میکند یا به شما زنگ می زند، اگر به هر دلیلی کالای را از جایی دیگر تهیه کرده باشد، قیمتی که شما به او پیشنهاد میدهید می تواند بسیار شوکه کننده باشد، زیرا قیمت شما از قمیت متوسط بازار نیز کمتر است.
قیمت متوسط بازار، معمولا ده درصد گران تر از قیمت کارخانه است، زیرا فروشندگان به خاطر هزینه های انباشت سرمایه و اجاره مغازه و ... دچار فشار مالی هستند. اما یک سایت که شبیه یک مغازه آنلاین است، چنین هزینه هایی ندارد، زیرا نه تنها شما نیاز به اجاره مکان فیزیکی ندارید، بلکه نیاز به خرید کالا از قبل نیز وجود ندارد. شما میتوانید کل سفارش روزتان را جمع کنید و از کارخانه به تعداد عمده خریداری کنید(برای تولید کنندگانی که تک فروشی نمیکنند).
اینها جنبه های از پدیده تجارت الکترونیک است.
تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیکی (Electronic commerce) عبارت است از انجام تمام فعالیت‌های تجاری اعم از فرایند خرید، فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری و اینترنت. در نگاهی جامع تر و از منظر خود مفهوم تجارت، تجارت الکترونیکی نه تنها مواردی را در بر می‌گیرد که در آن از «تبادل الکترونیکی داده» استفاده شده، بلکه فناوری‌های قدیمی‌تر همچون تلکس و تلکپی را هم شامل میشود.
چرا که تجارت و تبادل اطلاعات و معامله در هر بستری در مفهوم تجارت است و اشاره به تجارت الکترونیکی صرفاً اشاره مستقیم به روش و بستر تبادل اطلاعات و انجام معامله دارد. بنابراین شاید بتوان گفت که در نگاهی عمیق تر، اثر تحول روش های تبادل اطلاعات بر قانون عرضه و تقاضا ماهیت این پدیده را آشکار می کند. آگاهی از ماهیت پدیده، به ما کمک میکند تا با آن مواجهه بهینه تری داشته باشیم.
عرضه و تقاضا
عَرضه و تقاضا (Supply and demand) یک مدل اقتصادی می‌باشد که اثر قیمت را بر روی مقدار در بازار رقابتی بررسی میکند. قیمت بر روی مقدار تقاضا از طرف مصرف‌کنندگان و مقدار تولید از طرف عرضه‌کنندگان اثر می‌گذارد. در نتیجه اقتصاد در قیمت و مقدار به تعادل می‌رسد. سایر عوامل مؤثر در تعادل اقتصادی نیز در این مدل باعث تغییر تقاضا و عرضه می‌شوند. مدل عرضه و تقاضا در واقع برای بازار رقابتی تنظیم شده‌است که در آن هیچ‌یک از خریداران و فروشندگان نمی‌توانند اثر زیادی بر روی قیمت بگذارند، و قیمت به صورت یک داده‌است. مقدار تولید محصول توسط تولیدکننده و مقدار تقاضا توسط مصرف‌کننده، وابسته به قیمت محصول در بازار است. قانون عرضه می‌گوید که در ثابت بودن سایر شرایط مقدار عرضه وابسته به قیمت است و در قیمت بالاتر عرضه بیشتر و در قیمت پایینتر عرضه کمتر خواهد بود؛ و قانون تقاضا نیز می‌گوید با ثابت بودن سایر عوامل در قیمت‌های بالا تقاضا کمتر و در قیمت‌های پایین تقاضا بیشتر خواهد بود.
در بازار رقابتی قیمت تعادلی و مقدار تعادلی یک کالا با عرضه و تقاضای بازار برای آن کالا تعیین میشود. قیمت تعادلی یک کالا دقیقاً برابر با قیمتی است که مصرف‌کنندگان مقدار کالایی را که حاضرند در یک دوره زمانی خاص بخرند برابر با مقداری است که تولیدکنندگان آن کالا حاضرند عرضه کنند. در قیمت‌های بالاتر کمبود تقاضا اتفاق و باعث مازاد عرضه میشود. این اضافه عرضه به قیمت فشار می‌آورد و باعث میشود که قیمت دوباره به سطح تعادلی بازگردد. در قیمت‌های پایینتر نیز٬مقدار تقاضا از مقدار عرضه بیشتر میشود و باعث مازاد تقاضا میشود. این مازاد تقاضا باعث افزایش قیمت و در نتیجه بازگشت قیمت به اندازه قبل خود (قیمت تعادلی) میشود. پس از اینکه قیمت به تعادل رسید٬این قیمت میل به استمرار و باقی‌ماندن دارد.
با عنایت به موارد بالا، با ردیابی اثر تسهیل انتقال اطلاعات بوسیله اینترنت، بر عرضه و تقاضا مفهوم تجارت الکترونیک صورت بندی می شود. اینترنت فضایی است که در آن وضعیت عرضه و وضعیت تقاضا برای همگان اعم از تولید کنندگان و مصرف کنندگان آشکار است و فرآیند قیمت گذاری، به نحو شگفت آوری، واقعی میشود و قانون عرضه و تقاضا به نحو ایدئال تحقق می یابد، به طوری که آدام اسمیت در خواب هم نمی دید این حد آرمانی از برابری در بهره مندی از واقعیت بازار برای عوامل بازار مقدور شود!
