انتخاب گیربکس حلزونی

با توجه به استفاده گسترده از گیربکس های حلزونی در صنایع مختلف و تنوع بالای انواع و مشخصات فنی این محصولات، انتخاب گیربکس حلزونی مناسب کمی سخت و پیچیده به نظر می رسد. انتخاب گیربکس حلزونی نیاز به بررسی عوامل مختلفی دارد، از جمله:

• گشتاور خروجی 
• نسبت تبدیل گیربکس حلزونی
• سرعت ورودی و خروجی 
• توان ورودی از الکتروموتور
• توان خروجی گیربکس
• سرویس فاکتور (ضریب کار)

بهترین راه برای بررسی این پارامترها، مطالعه کاتالوگ، دیتاشیت یا پلاک خوانی گیربکس صنعتی است، اما برای درک بهتر مفهوم آن ها پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

جدول انتخاب گیربکس حلزونی

جدول انتخاب گیربکس حلزونی، نوعی مرجع برای انتخاب گیربکس مناسب برای هر کاربرد به شمار می آید؛ این جدول توسط تولیدکنندگان گیربکس در اختیار مشتریان قرار می گیرد و شامل اطلاعات زیر است.

البته اطلاعات دیگری مانند طریقه نصب گیربکس حلزونی، روان کننده مناسب، میزان بار مجاز روی گیربکس، حداکثر دما و رطوبت محیط و ساعات کارکرد گیربکس نیز اهمیت بالایی در انتخاب گیربکس حلزونی دارند و باید با توجه به نیازهای هر کاربرد بررسی شوند.

توان

توان یا قدرت گیربکس حلزونی، به دو بخش توان ورودی و خروجی تقسیم‌بندی می‌شود؛ توان ورودی، میزان توان مجاز برای الکتروموتور است که معمولاً در کاتالوگ گیربکس‌ ذکر می‌شود و توان خروجی از حاصلضرب توان ورودی و راندمان گیربکس به‌دست می‌آید. توان ورودی یکی از مهم ترین پارامترهای جدول انتخاب گیربکس حلزونی است.

بازده یا راندمان

از جمله عوامل مؤثر در راندمان گیربکس حلزونی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• حرارت حین کار
• نوع روانکار
• مشخصات فنی گیربکس
• نحوه عملکرد و سطح درگیری دنده‌ها

به‌طور کلی بازده این گیربکس‌ها در نسبت‌تبدیل‌های مختلف، متفاوت است اما گیربکس‌هایی با راندمان 65% گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌روند.

نسبت تبدیل گیربکس حلزونی

نسبت تبدیل گیربکس حلزونی، از تقسیم دور ورودی به دور خروجی گیربکس به‌دست می‌آید و از مهم‌ترین عوامل در جدول انتخاب گیربکس حلزونی است. گاهی دور ورودی (دور الکتروموتور) را با مکانیزم‌هایی مانند تسمه و پولی کاهش می‌دهند؛ به عنوان مثال، اگر یک الکتروموتور 1500 دور با مکانیزم تسمه و پولی نسبت 1:2 (یعنی قطر پولی نصب شده روی شافت گیربکس دو برابر قطر پولی نصب شده روی شافت موتور باشد) به گیربکس متصل شود، دور ورودی گیربکس 750 دور در دقیقه خواهد بود. نسبت دنده یا نسبت تبدیل گیربکس حلزونی معمولاً با حرف i یا Ratio در پلاک و کاتالوگ گیربکس مشخص می‌شود.

گشتاور خروجی

یکی دیگر از عوامل اثرگذار در انتخاب گیربکس حلزونی، گشتاور خروجی است که معمولاً با علامت M2 یا Torque روی پلاک و کاتالوگ گیربکس حلزونی مشخص می‌شود. مقدار گشتاور ذکر شده در کاتالوگ و جداول، با توجه به بازده گیربکس محاسبه شده است و مقداری واقعی است که بر حسب نیوتون‌متر بیان شده است؛ توجه داشته‌باشید که گشتاور گیربکس انتخابی، حتماً باید مساوی یا کمی بیشتر از نیاز کاربرد باشد.

ضریب کار یا S.F

از آنجایی که گیربکس‌ها اغلب تحت بارهای متغیر کار میکنند، ضریب کار یا سرویس فاکتور مناسب نیز یکی دیگر از پارامترهای مهم در جدول انتخاب گیربکس حلزونی است. با توجه به ساعت کارکرد روزانه گیربکس، نوع بار و تعداد استارت/استپ در ساعت می توان ضریب کار مناسب را بر اساس جدول زیر انتخاب نمود:

توجه: مقادیر جدول فوق در سه حالت باید در عدد 1.2 ضرب شوند:

1. موتور محرک احتراقی باشد.
2. گیربکس در جهت عکس کار کند.
3. گاهی بار از حد مجاز بالاتر رود.

محاسبات انتخاب موتور و گیربکس حلزونی

با شناخت بیشتر از معنا و مفهوم پارامترهای گفته شده، می‌توان محاسبات انتخاب موتور و گیربکس حلزونی را انجام داد؛ سه عامل مهم در جدول انتخاب گیربکس حلزونی، نسبت تبدیل (i)، توان ورودی (KW یا HP) و گشتاور خروجی گیربکس (M2) هستند.

با توجه به اینکه الکتروموتورها با سرعت‌های مختلفی عرضه می‌شوند، جدول مشخصات گیربکس هم برای هر دور ورودی به صورت جداگانه بیان می‌شود.

گام اول:

• ابتدا باید میزان توان و گشتاور مورد نیاز کاربرد را به‌دست‌آورید.
• بازده گیربکس حلزونی حدود 0.65 در نظر گرفته شود و ضریب کار SF نیز از جدول مربوطه باید انتخاب شود.
• رابطه توان و گشتاور درج شده در کاتالوگ با نیازهای کاربرد باید بر اساس فرمول زیر باشد:

M2 ≥ M*SF                            KW1 ≥ KW*SF/η

•  M و KW گشتاور و توان مورد نیاز هستند.

به این ترتیب مقادیر گشتاور (M2) و توان (KW1) مناسب گیربکس و موتور را در اختیار خواهیم داشت.

گام دوم:

پس از مشخص شدن گشتاور گیربکس و توان موتور، باید سرعت ورودی و خروجی و در نتیجه نسبت تبدیل را به‌دست‌آوریم؛ به‌عنوان مثال، اگر پروانه یک میکسر (همزن) باید حدود 30 دور در دقیقه بزند، با انتخاب یک الکتروموتور 1500 دور و گیربکس با نسبت تبدیل 1:50، شفت خروجی گیربکس با سرعت 30 دور در دقیقه چرخیده و نیاز دستگاه را برآورده می‌سازد.

گام آخر:

1. مرحله نهایی در انتخاب موتور و گیربکس حلزونی، مشخص نمودن نحوه اتصال این دو دستگاه است؛ به عنوان مثال برای کوپل مستقیم از گیربکس‌های حلزونی سری MVF که ورودی هالوشفت دارند استفاده می‌شود ولی اگر نیاز به شافت نری در ورودی گیربکس داشته‌باشیم باید از گیربکس‌های سری VF استفاده شود. جداول انتخاب گیربکس حلزونی برای هر تیپ و سری به صورت جداگانه در کاتالوگ ذکر می‌شود.
2. اکنون با توجه به محاسبات انجام شده، دور الکتروموتور، گشتاور خروجی گیربکس، نسبت تبدیل گیربکس و تیپ گیربکس مشخص شده و می‌توانید از صفحه مربوطه در کاتالوگ، گیربکس مناسب را انتخاب نمایید.

نحوه انتخاب گیربکس حلزونی

فرض کنید برای یک بالابر، به موتوری با توان حدودی 4.8 اسب بخار و گیربکسی با نسبت تبدیل 56 نیاز داریم؛ همچنین نحوه انتقال قدرت از موتور به گیربکس باید از طریق تسمه و پولی انجام شود. حال با توجه به مطالب گفته‌شده، محاسبات انتخاب موتور و گیربکس را مرحله به مرحله انجام می‌دهیم:

1. توان 4.8 اسب بین دو توان استاندارد 4 و 5.5 اسب بخار قرار دارد؛ لذا توان مورد نیاز موتور را 5.5 اسب بخار در نظر می گیریم.
2. همچنین با توجه به نوع کاربرد، نسبت تبدیل 1:56 را انتخاب می‌کنیم؛ زیرا گیربکس‌های حلزونی از نسبت دنده 40 به بالا دارای خاصیت عدم برگشت‌پذیری هستند. همچنین به دلیل استفاده از تسمه و پولی، ورودی گیربکس باید از نوع شفت باشد و به همین دلیل جداول مربوط به گیربکس‌های VF را بررسی می‌کنیم.
3. تصویر زیر یک نمونه جدول انتخاب گیربکس حلزونی تیپ VF را نمایش می‌دهد؛ اگر سرعت الکتروموتور انتخابی 1400 دور در دقیقه باشد (n1 در جدول زیر)، سه گزینه بر اساس نسبت تبدیل 56 وجود دارد که با کادر قرمز مشخص شده‌اند.
4. از میان گزینه‌های موجود، بهترین گزینه گیربکس حلزونی VF150 است که با توان الکتروموتور مطابقت دارد و با کادر سبز مشخص شده است.

• کادر آبی: دور ورودی گیربکس (n1=1400)  
• کادر قرمز: همه گزینه‌های موجود بر اساس نسبت تبدیل
• کادر سبز: بهترین گزینه با توجه به همه مشخصات مورد نیاز

هنگام انتخاب موتور و گیربکس، توان موتور نباید بیشتر از توان گفته شده در جدول انتخاب گیربکس حلزونی باشد؛ زیرا با ایجاد شوک و تنش، عمر گیربکس و سایر تجهیزات مرتبط را کاهش‌داده و به آن‌ها آسیب می‌رساند. علاوه‌ بر این، موتورهای با توان بالاتر، قیمت بیشتری نیز دارند.

نتیجه گیری

با در نظر گرفتن تمامی موارد گفته‌شده، بهترین راه برای انتخاب گیربکس، استفاده از جداول موجود در کاتالوگ گیربکس حلزونی است؛ کاتالوگ گیربکس، حاوی اطلاعات زیادی در خصوص این دستگاه‌ها است، از جمله:

1. انتخاب گیربکس بر اساس نوع ماشین (همزن، بلوک زن، بالابر ...)
2. شرایط محیطی (دمای محیط، میزان رطوبت و گرد و غبار ...)
3. نوع محرک گیربکس (الکتروموتور، موتور احتراقی ...)
4. نوع انتقال قدرت از محرک به گیربکس (کوپلینگ، تسمه-پولی، کوپل مستقیم با فلنج ...)
5. نوع آرایش محورها
6. مقادیر مجاز بار شعاعی و بار پیشران

بانک کاتالوگ وبسایت کالا صنعتی، کاتالوگ معتبرترین برندهای گیربکس حلزونی را به رایگان در اختیار شما گذاشته و در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر می‌توانید با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید.